STANOWISKO MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
Z 21 PAŹDZIERNIKA 2013 R.
W SPRAWIE NADGODZIN W RUCHOMYM CZASIE PRACY
Departament Prawa Pracy uprzejmie
informuje, że zgodnie z art. 151 § 1 zd. 1 Kodeksu
pracy pracę w godzinach nadliczbowych stanowi praca wykonywana ponad
obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad
przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika
systemu i rozkładu czasu pracy.
Ze względu na to, że przepisy Kodeksu
pracy przewidują dwie normy czasu pracy, tj. 8-godzinną normę dobową i
przeciętnie 40-godzinną normę tygodniową, praca nadliczbowa może być pracą
wynikającą z przekroczenia normy dobowej (wówczas przysługuje za nią, oprócz normalnego
wynagrodzenia, dodatek w wysokości 50% albo 100% wynagrodzenia) albo z
przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej (wówczas przysługuje za nią, oprócz
normalnego wynagrodzenia, dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia).
Jednocześnie
z art. 128 § 3 pkt 1 Kodeksu pracy wynika, że do
celów rozliczania czasu pracy pracownika przez dobę należy rozumieć 24 kolejne
godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z
obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Przepisy
umożliwiające stosowanie ruchomego czasu pracy, tj. art. 1401 Kodeksu pracy,
nie modyfikują definicji doby ani definicji pracy nadliczbowej, stanowią
jedynie, że w rozkładach czasu pracy, o których mowa w tym przepisie, ponowne
wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach
nadliczbowych.
W związku z powyższym, zdaniem
Departamentu, jeżeli pracodawca poleci pracownikowi wykonywanie pracy przed rozpoczęciem przez pracownika pracy zgodnie z
obowiązującym go rozkładem czasu pracy, o którym mowa w art. 1401 § 1 Kodeksu
pracy, ocena, czy doszło do pracy nadliczbowej w rozumieniu art. 151 Kodeksu
pracy i czy praca ta była wynikiem przekroczenia normy dobowej czy przeciętnej
normy tygodniowej powinna być dokonywana z uwzględnieniem definicji doby
pracowniczej.
W
opinii Departamentu, jeżeli praca taka zostanie pracownikowi polecona do
wykonania w okresie czasu, który objęty jest dobą pracowniczą rozpoczętą
poprzedniego dnia kalendarzowego, to powinna być ona zakwalifikowana jako praca
nadliczbowa wynikająca z przekroczenia dobowej normy czasu pracy. Jeżeli
natomiast praca taka zostanie pracownikowi polecona do wykonania w okresie
czasu, który nie jest już objęty dobą pracowniczą rozpoczętą poprzedniego dnia
kalendarzowego (bowiem upłynęły już 24 godziny od rozpoczęcia przez pracownika
pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w poprzednim dniu
kalendarzowym), to praca taka powinna być, zdaniem Departamentu,
zakwalifikowana jako praca nadliczbowa wynikająca z przekroczenia przeciętnej
tygodniowej normy czasu pracy.
Jednocześnie Departament uprzejmie
informuje, że prezentowane poglądy nie są wiążące dla stron stosunku pracy,
Państwowej Inspekcji Pracy oraz sądów pracy. Do ustalania uprawnień
pracowniczych ze stosunku pracy właściwy jest pracodawca, a spory na tym tle
rozstrzygają sądy pracy.